آموزش حسابداری حقوق و دستمزد رایگان بصورت کامل+ دانلود جزوء pdf

آموزش حسابداری حقوق و دستمزد رایگان و در قالب مقاله و جزوءpdf ارائه میگردد و با توجه به تغییرات چند سال اخیر پیشنهاد میگردد مقاله "حقوق در سال 1403چقدر است" را نیز مطاله بفرمایید.هرچند که نحوه ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد و تنظیم لیست حقوق و فیش حقوقی هرگز تغییر پذیر نیست.ضمنا در کنار حسابداری حقوق و دستمزد لازم است ،تنظیم لیست بیمه و تنظیم لیست مالیات حقوق نیز یاد گرفته شود. چرا که این دو نیز جزوء حسابداری حقو و دستمزد بحساب می آیند.

 تعریف حسابداری حقوق و دستمزد:

حسابداری حقوق و دستمزد علاوه بر ثبت سند حسابداری مستلزم دانستن کلیاتی از قوانین وزارت کار ، سازمان تامین اجتماعی و همچنین دانستن قوانین مالیات می باشد .

برای انجام حسابداری حقوق و دستمزد، موارد زیر بایستی توسط حسابدار آموخته شود :

نکته 1)

 قوانین وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی مربوط به شرکتهایی است که غیر دولتی می باشند، ولی شرکتهای دولتی از قوانین وزارت خانه خود تبعیت می نمایند مثلاً سازمان های نظامی از وزارت دفاع ، سازمان های  آموزشی از وزارت آموزش و پرورش ، دانشگاهها از وزارت علوم و ... که قوانین هر یک از وزارتخانه ها می تواند نسبت به وزارتخانه ای دیگر کاملاً متفاوت باشد.

نکته 2)

 هر وزارتخانه ، دارای سازمانهای زیر مجموعه خود می باشد مثلاً سازمان تامین اجتماعی یکی از سازمانهای وزارت کار می باشد.

کارگر: 

به افرادی گفته می شود که در مقابل دریافت حقوق ، به کار برای دیگری می پردازند ، تمام افراد صرف نظر از مدارج علمی و تحصیلی هنگام کار برای دیگران ، از دید قانون کارگر تلقی می شوند.

کارفرما : 

از دید قانون ، فردی که صاحب کار و پرداخت کننده حقوق می باشد ، کار فرما نامیده می شود.

کارگاه : 

از دید قانون به محل کاری که کارگر در آن مشغول به کار است ، کارگاه گفته می شود.

قرارداد : 

به طور کلی زمانی که کارگر به استخدام کارفرما در می آید طبق قانون بایستی قرارداد تنظیم شود.
در واقع هرنوع توافق کتبی یا شفاهی بین کارگر و کارفرما، قرارداد محسوب می شود.

انواع قرارداد در حسابداری حقوق و دستمزد  :

قرارداد رسمی :

معمولاً این نوع قرارداد برای بلند مدت و در صورت رسمی شدن ، سی ساله می باشد 

قرار داد مدت معین: 

در این قرارداد، مدت موارد مندرج قرارداد معمولاً یک ساله می باشد . 

قرارداد کار معین : 

این نوع قرارداد جهت انجام کارهای معین و غیر مستمر تنظیم می شود. مثال ساخت وساز املاک. و هر نوع کاری که معین و مشخص می باشد.

قرارداد آزمایشی :

طبق قانون هر کارفرما می تواند مدتی را به عنوان قرارداد آزمایشی تعیین و کارگر را به صورت آزمایشی استخدام نماید که این مدت برای کارگران مبتدی یک ماه و برای کارگران حرفه ای سه ماه می باشد. درطول دوره آزمایشی هرکدام از طرفین حق دارند بدون اطلاع قبلی، رابطه ی کارگری-کارفرمایی را قطع وانصراف دهند. چنانچه حین دوره آزمایشی، کارفرما اقدام به قطع همکاری نماید ملزم به پرداخت مطالبات کارگر، معادل کل دوره آزمایشی می باشد. 
و قراردادهای دیگر...

موارد مندرج در قرارداد  : 

 1-عنوان قرارداد : 

قرارداد کوتاه مدت ، بلند مدت ، آزمایشی

2-مشخصات و آدرس کامل کارفرما و کارگر :

3-موضوع قرارداد:

 منظور نوع کار کارگر

4-محل کار : 

در این قسمت محلی را که کارگر در آن بایستی کار کند مشخص می شود. 

5-مدت قرارداد :

 در این قسمت شروع و پایان قرارداد به صورت تاریخ مشخص می شود.

6-میزان حقوق و مزایا :

7-تعهدات کارگر و کارفرما به یکدیگر :

- البته فرمهای قرارداد از طرف وزارت کار، آماده می شود و کارفرمایان از آن استفاده می کنند .
- قراردادها در چهار نسخه یکسان بایستی تنظیم شود که یک نسخه از آن به کارگر ، یک نسخه نزد کارفرما ، یک نسخه به وزارت کار، ارسال و یک نسخه به شورای عالی کار ارائه می شود.

شرایط کلی صحت قراردادها:  

1- مشروعیت مورد قرارداد
2- معین بودن موضوع قرارداد
3- عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر

سرفصل های حقوق و دستمزد

1-حقوق پایه :

 میزان حقوق پایه هر ساله از طرف وزارت کار و امور اجتماعی طی بخشنامه ای به همه شرکتها (غیر دولتی) ابلاغ می گردد و همیشه قانون حداقل را به عنوان خط قرمز ارائه می نماید ، به این مفهوم که زیر این مبلغ، تخلف محسوب می شود. 

به عنوان مثال : 

در سال 94حداقل حقوق مبلغ 7.124.250ریال و در سال 95 حداقل حقوق مبلغ 8.121.660 ریال اعلام گردید ، پرداخت زیر مبلغ بخشنامه هرسال، تخلف محسوب می شود، همچنان برای کارگرانی که از سالهای قبل مشغول به کار هستند سالانه درصدی به عنوان اضافه حقوق  یا حق جذب به آنها تعلق می گیرد.

2-ساعت کارکرد :

 طبق قانون وزارت کار هر کارگری می بایست روزانه 8 ساعت کار کند که استثنائا روز پنج شنبه ساعت کارکرد 4 ساعت می باشد و مجموعا 44ساعت در هفته، کارکرد خواهد داشت. بنابراین ، اگر ماه را سی روز در نظر بگیریم.  4هفته در 44ساعت ضرب شده که معادل 176 ساعت می شود و دو روز باقی مانده ماه نیز به مدت 16ساعت به آن اضافه می شود و مجموعا هر کارگر 192ساعت کارکرد ماهانه خواهد داشت.      
192= 8× 2 + 44× 4

ساعت کارکرد مشاغل سخت و زیان آور:

طبق قانون کار، ساعت کار کارگران مشاغل سخت و زیان آور نباید از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته بیشتر شود.

3-اضافه کاری:

طبق قانون،هر ساعت کار بیش از 8 ساعت کار قانونی ،اضافه کار محسوب می شود که اضافه کاری دارای شرایط زیر می باشد :

هر ساعت اضافه کار معادل 140% ( یا 4/1 ) ساعت کار عادی می باشد. 

ساعات اضافه کاری نباید از 4 ساعت در روز بیشتر باشد، (مگر در مواقع استثنایی باتوافق کارفرما)

به عنوان مثال:

 اگر کارگری حقوق ساعتی اش ، معادل 1000 تومان می باشد این مبلغ در 140% ضرب می شود و بنابراین با توجه به این مثال هر ساعت اضافه کاری ایشان 1400 تومان می شود: 

        
 1400  = 100 ÷ 140×1000=140 ٪× 1000                     یا               1400 = 4/1×1000

نکته بسیار بسیار مهم:برای محاسبه اضافه کار خیلی از حسابداران به روش فوق عمل میکنند ،لیکن محاسبه قانونی طبق وزارت کار به شکل گفته شده در فیلم زیر میباشد:
 

4-مزایای حقوق و دستمزد :

مزایای حقوق به مفهوم اضافه پرداختی می باشد که علاوه بر حقوق پایه و اضافه کاری به کارگر تعلق می گیرد. مزایایی وجود دارد که کارفرما موظف است بالاجبار به کارگر پرداخت نماید ،که این مزایا دو بخش دارد : 

1-مزایای اجباری ماهانه

2-مزایای اجباری سالانه

مزایای اجباری ماهانه شامل :

حق مسکن :

 که در سال 94 و 95 به میزان 400,000ریال تعیین گردید ، حق بن و خوارو بار که در سال94 و 95 به مبلغ 1,100,000ریال تعیین گردید. 

حق اولاد : 

برای اینکه کارگر بتوانداز حق اولاد استفاده نماید باید اولاً معادل 720روز سابقه بیمه داشته باشد ، ثانیاً فقط تا 2 فرزند مشمول حق اولاد می شوند .

همچنین دو روش برای محاسبه حق اولاد وجود دارد :

روش اول : 

به این صورت است که 3 روز حقوق پایه کارگر برای هر فرزند، به صورت ماهانه پرداخت می شود.

روش دوم : 

استفاده از بخشنامه سالانه وزارت کار می باشد که در آن بخشنامه میزان حق اولاد به صورت حداقل در نظر گرفته شده که به کارگر پرداخت می شود که در سال 94حق اولاد برای یک فرزند معادل 712,410ریال برای دو فرزند معادل 1,424,820ریال می شود و در سال 95 حق اولاد برای یک فزرند معادل 812.166 ریال و برای دو فرزند معادل 1.624.332 ریال می شود .

نکته: 

حق اولاد تا 18سالگی به فرزند پسر تعلق می گیرد مگر اینکه فرزند مذکور در حال تحصیل باشد یا دارای بیماری خاص یا معلولیت از نظر قانون کار باشد. برای فرزند دختر مادامی که ازدواج نکرده باشد تعلق می گیرد.

حق غذا : 

طبق قانون هر کارفرما موظف است یک وعده غذای گرم به هر کارگر در روز بدهد یا اینکه مبلغی را برای حق غذا در نظر گرفته که ماهانه به ایشان پرداخت نماید.

دیگر مزایای غیر اجباری شامل: 

حق همسر ، حق شیر ، حق ایاب و ذهاب ، دوری از مرکز ، بدی آب و هوا ، سختی مشاغل ، پاداش (آکورد، کارانه) و ...
مزایای اجباری سالانه: هر کارفرما موظف است در پایان سال، مزایای اجباری سالانه را پرداخت یا ذخیره نماید .

1-عیدی و پاداش : 

کارفرما موظف است در پایان هر سال مبلغی را به عنوان  عیدی و پاداش به کارگر، پرداخت نماید که پرداخت آن به دو صورت انجام می شود :

روش اول:

 محاسبه عیدی به میزان دو ماه حقوق پایه سال جاری.

روش دوم :

 هر ساله در پایان سال از طرف دولت، میزان حداقل عیدی طی بخشنامه ای ابلاغ می گردد که در مشاغل دولتی از این روش استفاده می شود. 

2-سنوات خدمت در حسابداری حقوق ودستمزد:

طبق فرمول به میزان هر سال کار ، حداقل یک ماه حقوق پایه به عنوان حق سنوات به کارگر پرداخت می شود.

نکته اول : 

حق سنوات و کلیه مزایا از نظر قانون حداقل می باشد ولی کار فرما می تواند بیشتر از این مبلغ را نیز پرداخت نماید مثلا به جای سنوات یک ماه در سال ، دو ماه ، سه ماه یا چهار ماه پرداخت نماید. 

نکته دوم : 

حق سنوات به کارگران قرارداد کوتاه مدت ( قراردادهای یکساله ) می بایست در پایان سال پرداخت شود اما برای قراردادهای بلند مدت یا استخدام رسمی این مبلغ ذخیره می شود و در پایان خدمت شخص، مثلا سی سال خدمت یا پایان سی سال خدمت ،یکجا به ایشان پرداخت می شود.

نکته سوم : 

حق سنوات بر اساس آخرین حقوق سال شخص تعیین و ضربدر سالهای خدمت ایشان می شود و رقم بدست آمده به ایشان پرداخت می شود. 

مثال :

 فردی با حقوق ماهیانه 50,000 ریال استخدام گردیده که در هر سال حقوق ایشان افزایش یافته و در سال آخر ، حقوق ایشان به رقم 800,000 ریال می رسد اگر این فرد سی سال تمام کار کرده باشد حق سنوات ایشان معادل 24,000,000 ریال می باشد.     24,000,000  = 800,000×30 

نکته چهارم : 

حسابدار برای اینکه بتواند حق سنوات کارگر را ذخیره نماید بایستی طبق اصول حسابداری حقوق و دستمزد، شناسایی هزینه و درآمد هر دوره به همان دوره ، هزینه سنوات را در همان سال منظور نماید و چون بابت این هزینه ذخیره در نظر می گیرد ثبت زیر انجام می شود :

هزینه سنوات ×

(هزینه سنوات)

                    ذخیره سنوات ×

                      (ذخیره سنوات حسینی)

نکته : 

ذخیره سنوات دارای ماهیت بستانکار و جز حسابهای بدهی می باشد.

نحوه محاسبه سنوات برای افراد با قرارداد بلند مدت (استخدام رسمی) : 

در حسابداری حقوق و دستمزد برای محاسبه سنوات به صورت زیر عمل می نماییم که سنوات سال فعلی با ما به التفاوت سنوات سال قبل در نظر گرفته می شود .

مثال : 

حقوق کارگری از سال 70 تا 75 به صورت زیر می باشد :

سال 70 :

سند حسابداری حقوق و دستمزد:

هزینه سنوات   200.000
                      ذخیره سنوات  200.000

سال 71 :

حق سنوات سال71                                  500.000 = 2 × 250.000
ذخیره سنوات سال 71                       300.000= 200.000 - 500.000

 سند حسابداری حقوق و دستمزد:

هزینه سنوات   300.000
                      ذخیره سنوات  300.000

سال 72 :

حق سنوات سال72                          930.0000 = 3 × 310.000 
 ذخیره سنوات سال 72               430.000 = 500.000 - 930.000

 سند حسابداری حقوق و دستمزد:

هزینه سنوات   430.000
                      ذخیره سنوات  430.000

سال 73 :

حق سنوات سال73                            1.400.000= 4 × 350.000 
 ذخیره سنوات سال 73            470.000 = 930.000 – 1.400.000

 سند حسابداری حقوق و دستمزد:

هزینه سنوات   470.000
                      ذخیره سنوات  470.000

سال 74 :

حق سنوات سال74                             1.950.000= 5 × 390.000 
 ذخیره سنوات سال 74            550.000 = 1.400.000 – 1.950.000

 سند حسابداری حقوق و دستمزد:

هزینه سنوات   550.000
                      ذخیره سنوات  550.000

سال 75 :

حق سنوات سال75                              2.580.000= 6 × 430.000 
 ذخیره سنوات سال 75            630.000 = 1.950.000 – 2.580.000

 سند حسابداری حقوق و دستمزد:

هزینه سنوات   630.000
                      ذخیره سنوات  630.000

ذخیره سنوات :

   
حق ماموریت (حق فوق العاده ماموریت ) : 

یکی از موارد مهم در حسابداری حقوق و دستمزد ،حق ماموریت است .ماموریت دارای شرایط زیر می باشد:

1-فرد به میزان 50کیلومتر از محل کار خود فاصله بگیرد که زمان آن به عنوان حق ماموریت محسوب می شود. 2-البته اگر فرد یک شب در محیطی که خارج از کارگاه به مامورریت فرستاده شده اقامت داشته باشد نیز ماموریت محسوب می شود.

نکته مهم حق ماموریت:

باید در نظر داشته باشیم مبنای محاسبه مسافت ماموریت، خود کارگاه می باشد، نه دفتر مرکزی .
مثلاً فردی در تهران برای کار در عسلویه استخدام شده است اگر این فرد از محل کار خود که در آن شهرستان می باشد 50 کیلومتر به ماموریت برود مشمول حق ماموریت می شود. به این معنی که هر چند فرد در تهران استخدام شده است اما محل کار، مورد نظر می باشد.
2- بابت حق ماموریت علاوه بر حقوق ، مبلغی تحت عنوان حق ماموریت پرداخته می شود. پرداخت حق ماموریت ،در قانون ضروری اعلام شده است ولی میزان آن گفته نشده ، فقط قانون اشاره می نماید مبلغ هر روز ماموریت نباید کمتر از حقوق یک کارگر باشد.

مرخصی :

از دیگر موارد مهم در حسابداری حقوق و دستمزد مبحث مرخصی است .طبق قانون، هر کارگر یک ماه در سال می تواند از مرخصی استحقاقی استفاده کند. به این معنی که در ایام مرخصی استحقاقی، فرد، حقوق هم دریافت می نماید . این یک ماه با احتساب چهار جمعه می باشد، مرخصی استفاده نشده را کارفرما بایستی با ایشان تسویه نماید.

 مرخصی مشاغل سخت وزیان آور:

مرخصی مشاغل سخت و زیان آور طبق قانون کار 5 هفته می باشد که حتی الامکان در دو نوبت و درپایان هر شش ماه صورت می گیرد.

ذخیره مرخصی:

 کارگر نمی تواند بیشتراز 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند. درمواردی که کارگر با قرارداد مدت موقت، مشغول بکار است کارفرما مکلف است در پایان هرسال مطالبات مربوط به مرخصی کارگر را پرداخت نماید.

نکته مهم در مرخصی: 

کلیه کارگران در موارد زیرحق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد دارند 

الف- ازدواج دائم 

 ب- فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان.

نکته دوم مرخصی: 

هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت، یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.

مرخصی استعلاجی : 

مرخصی استعلاجی با تایید سازمان تامین اجتماعی جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب می شود. این مرخصی معمولا بابت بیماری استفاده می شود که کارگر نتواند در طول مدت بیماری به کار اشتغال داشته باشد. اگر فردی به بیماری دچار شود سازمان تامین اجتماعی ایام بیماری ایشان را با کسر 3 روز ، غرامت بیماری پرداخت می کند. یعنی شرکت بابت بیماری ،حقوقی پرداخت نمی کند و قانون این مبلغ را پرداخت می کند. که علت کسر 3 روز هم بابت بیماریهای کوچک می باشد که آن را پرداخت نمی کند.

مثال:

 فردی که بابت بیماری، یک ماه استراحت دارد، 27 روز توسط سازمان تامین اجتماعی غرامت بیماری دریافت می نماید.

بازخرید خدمت :

از دیگر موارد مهم در حسابداری حقوق و دستمزد مبحث باز خرید خدمت است.افرادی که شرایط باز نشستگی ندارند با دریافت مبلغی به ازای هر سال خدمت قانونی ( 45روز ) بازخرید می شوند که این افراد به طور کامل از دریافت حقوق محروم می شوند گاها شنیده می شود که شرکتی به ازای هر سال خدمت، معادل سه ماه حقوق، بابت بازخرید خدمت به فرد پرداخت می نماید.

مثال باز خرید خدمت: 

شرکتی تصمیم به تعدیل نیرو دارد از این رو به پرسنل خود پیشنهاد بازخرید خدمت به ازای هر سال کار 2ماه حقوق می دهد فردی که حقوق فعلی ایشان 10.000.000ریال است و 15 سال سابقه دارد این پیشنهاد را می پذیرد بنابراین این شرکت برای بازخرید ایشان   300.000.000=10.000.000×15×2 ریال به ایشان می دهد و پس از آن فرد هیچ حقوقی دریافت نمی نماید در حالی که با بازنشستگی با دریافت حق سنوات تا پایان عمر از طرف سازمان تامین اجتماعی، حقوق ماهانه دریافت می نماید.

تعطیلات : 

از دیگر موارد مهم در حسابداری حقوق و دستمزد مبحث تعطیلات است .طبق قانون روزهای جمعه تعطیل و کارگر بابت آن حقوق دریافت می نماید علاوه بر جمعه ، تعطیلات رسمی کشور نیز از این موضوع تبعیت می کند اگر بنا به شرایط، کارگر روزهای تعطیل به کار فرا خوانده شود بایستی این روز به عنوان اضافه کاری پرداخت شود و البته کار در روز تعطیل با رضایت کارگر انجام می شود. همچنین علاوه بر تعطیلات رسمی ، روز 11 اردیبهشت (روز کارگر) جزء تعطیلات کارگران محسوب می شود.

نکته :

بعضی شرکتها به دلیل نوع کار خود، روز جمعه به عنوان روز کاری ایشان تعریف شده است مانند سازمانهای امدادی (آتش نشانی ، امداد آب و برق و....) که این شرکتها طبق قانون مکلفند روزی از ایام هفته را به عنوان تعطیل هفتگی تعیین نمایند همچنین با توجه به این موضوع ، روز جمعه پرسنل به عنوان اضافه کاری تلقی می شود.

نوبت کاری :

از دیگر موارد مهم در حسابداری حقوق و دستمزد مبحث نوبت کاری است.بعضی از شرکتها به دلیل شرایط کاری از کارگران خود به صورت نوبت کاری یا شب کاری استفاده می نمایند. که اوقات کاری کارگر در طول ماه از صبح به عصر ، عصر به شب ، شب به صبح و... متناوباً تغییر می کند . قانون برای نوبت کاری درصدهایی را در نظر گرفته که کار فرما موظف است علاوه بر حقوق شخص به ایشان پرداخت نماید.
اگر فرد در دو شیفت صبح و عصر متناوبا کار کند ( یعنی یک هفته صبح ، یک هفته عصر ) معادل 10٪ علاوه بر حقوق دریافت می نماید.
اگر فرد در سه شیفت صبح ، عصر و شب به صورت گردشی کار کند 15٪ علاوه برحقوق دریافت می نماید.
اگر فرد در دو شیفت به صورت صبح و شب یا عصر و شب کار نماید معادل 5/22٪ علاوه بر حقوق دریافت می نماید.
اگر فرد به صورت دائم شب کار باشد معادل 35%علاوه بر حقوق دریافت می نماید.  
نکته : از 6 بامداد تا 14 بعدظهر صبح کار  محسوب می شود. از 14 بعدظهر تا 22 شب عصرکار و 
از ساعت22 تا 6 بامداد از دید قانون کار ، شب کار تلقی می شود

طرح طبقه بندی مشاغل :

از دیگر موارد مهم در حسابداری حقوق و دستمزد مبحث طبقه بندی مشاغل است.ازکارگاههایی که بیش از 50 نفر کارگر دارند طبق ماده 48 قانون کار ، مشمول طرح طبقه بندی مشاغل می شوند.

اجزای طرح طبقه بندی مشاغل شامل:

1-شرح وظایف: 

منظور عنوان شغل ، ردیف شغلی و...

2-شرایط احراز ( کسب پست ): 

بر اساس تجربه ، مدرک تحصیلی  و سابقه کاری می باشد.

3-ارزیابی مشاغل : 

بر اساس محیط کار ، شرایط کار ، مسئولیت های مهارت افراد .

4-دستورالعملهای اجرایی:

شامل شرایط کاری استخدام و...

5-جدول دستمزد :

که در این جدول ، گروهها و طبقات، مشخص شده که هر گروه چه میزان حقوق دریافت می نماید .

نکته : 

تنزل یک فرد از یک گروه ( به گروه پایین تر) از طریق کارفرما ممنوع می باشد مگر اینکه کارگر در خواست نماید.

شرایط ارتقاء در طرح طبقه بندی مشاغل :

ارتقاء به گروه دیگر بر اساس مهارت و مدرک می باشد که اگر فردی تجربه لازم را داشته باشد و گروه بالاتر مدرک بالاتر را بخواهد ، تجربه با مدرک معادل سازی می شود. مثلا  یک سال تجربه معادل دو سال کمبود تحصیلات ابتدایی است و یک سال کمبود تحصیلات دبیرستان و هر 5/1 سال تجربه معادل یک سال کمبود مدرک دانشگاهی است.

نکته :

یکی از قوانینی که برای احراز پست بالاتر وجود دارد انجام سه ماه کار آزمایشی با حقوق گروه قبلی می باشدکه اگر فرد در سمت جدید پذیرفته شود ما به التفاوت حقوق به ایشان پرداخت می شود.

بیمه بیکاری : 

ازموارد مهم دیگر که در حسابداری حقوق و دستمزد مطرح میباشد،مبحث بیمه بیکاری است.در قانون، بیکار به کسی اطلاق می شود که مشغول به کاربوده و بدون میل واراده ازکار بیکار شده باشد. در شرایطی مانند ورشکستگی کارگاه و یا مشکلات داخلی که کارگر را اخراج کرده باشند. در این حالت پس از بیکاری ، کارگر به مدت 30روز فرصت دارد به اولین مرکز کار (شعبه وزارت کار) مراجعه نموده و نسبت به بیکاری خود شکایت نامه ای را تسلیم نماید. که پیرو این شکایت ، نامه ای برای کارفرما ارسال می شود و در این نامه، وزارت کار روزی را برای جلسه کارگر ، کارفرما و نماینده وزارت کار مقرر نموده است .
در این جلسه ، کارگر و کارفرما دلالیل و دفاعیه های خود را در حضور نماینده وزارت کار ارائه می نماید. چنانچه کارفرما دلیل قانع کننده ای برای اخراج کارگر نداشته باشد طبق قانون می بایست ، ایشان را به کار برگرداند واگر به هر دلیلی از پذیرش ایشان استنکاف نماید می بایست رضایت ایشان را جلب نماید . چنانچه پس از جلسات متعدد موضوع در وزارت کار حل نشود، پرونده به مراجع قضایی ارجاع می شود.

شرایط بیمه بیکاری :

برای فردی که بیکار شده به شرطی غرامت بیکاری برقرار می شود که حداقل 6 ماه سابقه بیمه داشته باشد همچنین غرامت بیمه بیکاری معادل 55٪ میانگین حقوق روزانه می باشد که به ازای هر نفر تحت تکفل کارگر بیکار شده 10٪ میانگین حقوق به آن اضافه می شود که تا 4 نفر تحت تکفل شخص مورد قبول می باشد .

جدول پرداخت بیمه بیکاری :

نکته 1 بیمه بیکاری : 

غرامت بیمه بیکاری در طول خدمت شخص به طور کل برای افراد مجرد 36ماه و برای افراد متاهل 50 ماه می باشد.یعنی اینکه اگر فرد در شرکتهای مختلف مشغول به کار شود و به طور مکرر بیکار شود فقط می تواند 36 ماه افراد مجرد و 50 ماه افراد متاهل استفاده کند.

نکته 2 بیمه بیکاری : 

فرد در ایام بیکاری زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی می باشد و سابقه بیمه ایشان در ایام بیکاری نیز محاسبه می شود.

نکته 3 بیمه بیکاری : 

اگر فردی درحین دریافت ایام غرامت بیکاری مشغول به کار شود غرامت بیکاری ایشان قطع  می شود.

میزان حق بیمه کارگر و کارفرما :

در حسابداری حقوق و دستمزد ،حسابدار باید نسبت به بیمه و موارد آن تسلط داشته باشد.طبق قانون، کارفرما موظف است 30٪ حقوق پرداختی را به صورت زیر، تامین و به صورت گفته شده به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نماید ، 7 ٪ سهم کارگر که از حقوق ایشان کسر می نماید 20٪ سهم کارفرما و 3٪ حق بیمه بیکاری مجموعا 23٪ را از محل شرکت تامین می نماید.
اگر کارفرمایی بخواهد خودش و هیئت مدیره را در لیست بیمه تامین اجتماعی وارد نماید معادل 27٪ حق بیمه پرداخت می کند.

تفاوت بیمه اجباری و اختیاری :

بیمه اجباری یعنی کارگری که توسط کار فرما تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی قرار گرفته باشد که شامل30٪ حق بیمه (23٪ کارفرما ، 7٪ کارگر ) می باشد و بیمه اختیاری به این معنی است که فرد به صورت مستقل به سازمان تامین اجتماعی مراجعه و پس از گذراندن پروسه  اداری مشمول 27٪ حق بیمه می شود که شخصا پرداخت می نماید. بنابراین به طور خلاصه مجموع حق بیمه اختیاری 3٪ کمتر از  مجموع حق بیمه اجباری است زیرا بیمه اختیاری مشمول غرامت بیکاری نمی شود و 3% حق بیمه بیکاری نیز به وی تحمیل نمی شود  اما سایر مزایای بیمه اجباری را دارد

مزایای بیمه تامین اجتماعی : 

از مهمترین مزایای بیمه تامین اجتماعی

1-پوشش حق درمان کارگر

2- از کار افتادگی 

3- حقوق بازنشستگی

و... می باشد .

مواردی که مشمول بیمه می شود :

1-حقوق و مزایای نقدی

2- اضافه کاری

3-نوبت کاری

4-بدی آب و هوا

5- حق خواروبار که به صورت نقدی پرداخت می شود. 

6-حق مسکن که به صورت نقدی پرداخت می شود.

7-همچنین مزد ایام تعطیل ، مرخصی استحقاقی و مزایای غیر نقدی که نقدی پرداخت می شود. مانند حق بن.

مواردی که مشمول حق بیمه نمی شود:

1حق اولاد 

2-خسارت اخراج

3- حق همسر 

4- عیدی و پاداش 

5- حق ماموریت و سفر

6-بازخرید خدمت 

7-بازخرید مرخصی

8- مسکن با اثاث و بدون اثاث 

9-ماشین با راننده و بدون راننده 

10-حق سنوات

11- لباس کار.

نکته :

 طبق قانون،کارفرما موظف است هر کارگر را به محض ورود و اشتغال، بیمه نماید.

مالیات حقوق در حسابداری حقوق و دستمزد :

طبق قانون ، هر ساله طی بخشنامه ای از طرف سازمان امور مالیاتی بخشی از حقوق و دستمزد کارگر معاف از مالیات و مابقی آن مشمول مالیات می گردد و کارفرمایان موظف هستند این مبالغ را از حقوق کارگر کسر و طی لیست مالیات حقوق هر ماهه با فاصله یک ماه به سازمان امور مالیاتی کشور پرداخت نماید . به عنوان مثال لیست مالیات حقوق فروردین تا پایان اردیبهشت و لیست مالیات حقوق اردیبهشت تا پایان خرداد و ... بایستی به سازمان ارائه شود.

نکته : 

لیست مالیات حقوق بایستی هر ماهه بابت ماه قبل به سازمان ارائه شود حتی اگر کلیه پرسنل حقوقشان معاف از مالیات باشد .
عدم ارائه لیست مالیات حقوق مشمول 2% جریمه لیست و اگر لیست ارائه نشده مشمول مالیات باشد 20% جریمه عدم پرداخت مالیات را شامل می شود . بنابراین چه لیست مشمول مالیات باشد چه مشمول نباشد باید به سازمان ارائه شود.

نکته :

در سال 94 حقوق کارگر 7,124,250ریال تعیین گردید و همچنین از طرف سازمان امور مالیاتی میزان معافیت مالیاتی ماهانه رقم 11,500,000ریال و سالانه 138,000,000تعیین گردید. به این معنی که حقوق کمتر از 11,500,000ریال از مالیات معاف می باشد ، در ادامه گفته شده تا 7 برابر مازاد بر آن (11,500,000ریال) به میزان 10%مشمول مالیات می شود 80,500,000ریال و اضافه بر آن معادل 20% مشمول مالیات می گردد .

مثال:

شرکتی دارای دو نفر پرسنل می باشد که حقوق ایشان به ترتیب 20,000,000ریال و 22,000,000ریال می باشد با توجه به معافیت مالیاتی سال 94 مالیات حقوق 2پرسنل را محاسبه کنید.

850.000 = 10٪ × 8.500.000 = 20.000.000-11.500.000

1.050.000 = 10٪ × 10.500.000 = 22.000.000-11.500.000

نکته مهم در محاسبه مالیات حقوق:

در سال 95 حقوق کارگر 8.121.660ریال تعیین گردید و همچنین از طرف سازمان امور مالیاتی میزان معافیت مالیاتی ماهانه رقم 13,000,000ریال و سالانه 156.000.000 ریال تعیین گردید. به این معنی که حقوق کمتر از 13.000.000 ریال از مالیات معاف می باشد ، در ادامه گفته شده تا 7 برابر مازاد بر آن (13,000,000ریال) به میزان 10%مشمول مالیات می شود 91,000,000ریال و اضافه بر آن معادل 20% مشمول مالیات می گردد .

مثال 1 محاسبه مالیات حقوق:

شرکتی دارای دو نفر پرسنل می باشد که حقوق ایشان به ترتیب 20,000,000ریال و 22,000,000ریال می باشد با توجه به معافیت مالیاتی سال95  مالیات حقوق 2پرسنل را محاسبه کنید.

700.000 = 10٪ × 7.000.000 = 20.000.000-13.000.000

900.000 = 10٪ × 9.000.000 = 22.000.000-13.000.000

مثال2محاسبه مالیات حقوق:

حقوق ماهانه یک نفر از پرسنل شرکت 91.000.00 ریال است با توجه به معافیت مالیاتی سال 95  ، مالیات حقوق آن را حساب کنید : 

7.800.000 = 10٪ × 78.000.000 = 91.000.000-13.000.000

مثال3محاسبه مالیات حقوق:

حقوق ماهانه یک نفر از پرسنل شرکت 110.000.00 ریال است با توجه به معافیت مالیاتی سال 95  ، مالیات حقوق آن را حساب کنید : 

97.000.000 = 110.000.000-13.000.000

1.200.000 = 20٪ × 6.000.000 = 97.000.000-91.000.000

7.800.000 = 10٪ × 78.000.000 = 91.000.000-13.000.000

مالیات حقوق 9.000.000   = 7.800.000+1.200.000

موارد مشمول مالیات حقوق :

1-حقوق
2-اضافه کاری
3-حق اولاد
4-کلیه مزایا و ...

مواردی که مشمول مالیات حقوق نمی شود: 

1-حق بن و خواروبار غیر نقدی 
2-حق مسکن غیر نقدی 
3- حقوق و مزایای غیر نقدی سالانه حداکثر تا دو برابر معافیت ماهانه
4- حق ماموریت 
5-سنوات خدمت
6-از کار افتادگی
7-خسارت اخراج

تهیه لیست حقوق و دستمزد :

یکی از وظایف واحد حسابداری حقوق ودستمزد این است که هر ماه لیستی را تحت عنوان لیست حقوق و دستمزد آماده نماید که بر اساس آن میزان مزایا و کسورات همچنین خالص پرداختی به پرسنل را مشخص می نماید. به طور کلی 12 فقره لیست حقوق و دستمزد و پیرو آن 12 فقره سند حقوق و دستمزد در سال صادر می شود.

نکته 1لیست حقوق و دستمزد :

در طول سال 12 سند حقوق و دستمزد صادر می شود که معمولاً آخرین روز هر ماه را یک سند حقوق و دستمزد صادر می نمایند .

نکته 2لیست حقوق و دستمزد :

سند حقوق و دستمزد می بایست در همان ماه صادر شود و به پرداخت آن ارتباطی ندارد یعنی اگر حقوق پرداخت هم نمی شود و قرار است در آینده پرداخت گردد ، سند آن فارغ از تسویه حقوق در پایان هر ماه صادر می گردد .

نکته 3لیست حقوق و دستمزد :

معین حساب حقوق و دستمزد در واقع ستون های قسمت مزایا در لیست حقوق را تشکیل می دهد که 23٪ حق کارفرما نیز به آن اضافه می شود و ستون های کسورات لیست حقوق و دستمزد ( قسمت بستانکار سند تشکیل می دهد که به 7٪ حق بیمه ،  23٪ کارفرما اضافه می شود . ) همچنین ستون آخر حساب کل حقوق پرداختنی است این حساب همان حساب پرداختنی است که به دلیل اهمیت می توان آن را مستقل به نام حقوق پرداختنی و با ماهیت بستانکار معرفی کرد . که معین آن تک تک پرسنل با حقوق ایشان می باشد. 
علاوه بر کسورات قانونی کسورات دیگری نیز می تواند به لیست اضافه شود مساعده کارکنان ، وام کارکنان ، جریمه و امثال آن .

نکته 4لیست حقوق و دستمزد :

بیمه و مالیات جز سایر حساب های پرداختنی(که گاهاَحساب های پرداختنی دولتی نیز نامیده می شود ) می باشند ،هنگام پرداخت حق بیمه و مالیات، این حسابها تا پایان ماه بعد صفر می شود .

نکته 5 لیست حقوق و دستمزد:

حقوق پرداختنی هنگام تسویه پرسنل با صدور سند حسابداری صفر می شود.

ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد

هزینه حقوق و دستمزد ×××
حقوق پایه ×
اضافه کار ×
حق مسکن ×
بن و خواروبار ×
مأموریت × 
اولاد ×
سایر ×
23٪ حق کارفرما ×

                                               سایر حساب های پرداختنی  ×××
                                               30 ٪ بیمه ×
                                               مالیات حقوق ×

                                               سایر حساب های دریافتنی  ×××
                                               مساعده کارکنان ×
                                               وام کارکنان ×
                                               سایر کسورات ×
                                               حقوق پرداختنی ×××
                                               پرسنل

مثال  :

شرکت بهاران اطلاعات زیر را جهت تنظیم فیش حقوقی ، لیست حقوق و همچنین تنظیم سند حسابداری در اختیار حسابدار خود قرار داد .
 

لازم بذکر است

 
الف ) حق مسکن 400.000 ریال و حق بن و خواروبار 1.100.000 ریال 

ب ) بیمه سهم کارگر 7٪ و سهم کارفرما 23٪ می باشد 

ج) همه کارکنان بالای دو سال سابقه دارند بنابراین حق اولاد به ایشان تعلق می گیرد تا 2 فرزند

 
ح) مالیات حقوق به میزان 11.500.000 ریال معاف و مازاد بر آن تا 7 برابر 10٪ و بیش از آن معادل 20٪ محاسبه می گردد.

ز ) حق اولاد به ازای هر فرزند720.000 ریال

1-    ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد 
2-    ثبت پرداخت لیست بیمه و مالیات حقوق 
3-    ثبت پرداخت حقوق و دستمزد پرسنل از بانک

تهیه فیش حقوقی : 

مثال : 

شرکت آفتاب اطلاعات زیر را جه تنظیم لیست ماهیانه حقوق ، فیش حقوقی ، لیست بیمه ، لیست مالیات حقوق و صدور سند حسابداری را در اختیار دارد .
حسابدار مربوطه موارد فوق را می بایست تنظیم نماید.
موارد مورد نیاز برای تنظیم موارد فوق به صورت زیر در اختیار می باشد .

1-محاسبه  اضافه کاری بر مبنای 4/1 حقوق عادی ،حقوق روزانه ( به ازای هر روز )

2-حق مأموریت به میزان حقوق روزانه

3-حق اولاد تا 2 فرزند و هر فرزند 720.000 ریال 

4-بیمه سهم کارگر معادل 7٪ می باشد.

5-مالیات حقوق تا سقف 11.500.000 ریال معاف می باشد و مازاد بر آن تا 7 برابر 10٪ و بیشتر از آن 20٪ تعلق می گیرد .

6-مبنای ساعت کارکرد ماهانه هر فرد 192 ساعت می باشد .

7-بابت پاداش، مالیات در نظر گرفته نشود .

8-برای افرادی که کمتر از یک ماه (192 ساعت ) کار کرده اند به نسبت کارکرد ایشان مزایای مسکن ، بن و خواروبار پرداخت شود .

الف ) ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد

ب ) ثبت پرداخت لیست بیمه و لیست مالیات حقوق 

ج ) ثبت پرداخت حقوق و دستمزد پرسنل از بانک

 مثال 3 :

شرکت آلفا برای دی ماه سال 95 ، اطلاعات زیر را جهت تنظیم لیست حقوق و دستمزد در اختیار واحد حسابداری حقوق و دستمزد قرار داد :
مالیات براساس قانون 95 محاسبه گردد :

مطلوبست
الف ) تنظیم لیست حقوق و دستمزد دی ماه 
ب ) فیش حقوقی پرسنل 
ج ) ثبت سند حسابداری حقوق و دستمزد 
د ) ثبت پرداخت بیمه و مالیات حقوق 
ه ) ثبت  پرداخت حقوق و دستمزد دی ماه  

حق اولاد معادل 3 روز حقوق روزانه است 

الف ) تنظیم لیست حقوق و دستمزد دی ماه

   ب )  فیش حقوقی پرسنل